Fakt otrzymania darowizny, a tym samym stania się np. właścicielem nieruchomości, nie oznacza jeszcze, iż nasze prawo własności nie jest niczym zagrożone. Zgodnie z polskim kodeksem cywilnym darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
Kodeks cywilny co prawda nie wyjaśnia, czym jest rażąca niewdzięczność, jednakże w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego są to takie zachowania obdarowanego, które są skierowane przeciwko darczyńcy nacechowane nieprzyjaznym, wrogim zamiarem. W grę wchodzą takie sytuacje jak popełnienie przestępstwa przeciwko darczyńcy, np. przeciwko zdrowiu, życiu, czci, mieniu, ale również prostsze sytuacje polegające na naruszeniu przez obdarowanego obowiązków wynikających ze stosunków osobistych łączących go z darczyńcą przykładowo odmowa udzielenia pomocy w razie choroby lub innej trudnej sytuacji życiowej. Nie są jednak traktowane jako rażąca niewdzięczność sytuacje – choćby były umyślne – niewykraczające poza zwykłe konflikty rodzinne. Rażąca niewdzięczność może też znajdować wyraz w obmawianiu darczyńcy przez obdarowanego wobec osób trzecich o postępowanie, które godzi w jego dobre imię.
Rażącą niewdzięcznością może być też naruszenie przez małżonka obowiązku wierności. Jest to jednakże rażąca niewdzięczność w stosunku do małżonka i może ona uzasadniać odwołanie darowizny dokonanej przez tego małżonka na rzecz współmałżonka, który dopuścił się aktu niewierności.
Jak wynika z orzecznictwa sądowego, nie stanowi rażącej niewdzięczności nieudzielanie przez obdarowanych pomocy darczyńcy w pracach rolnych. Obdarowany nie ma również obowiązku świadczenia pracy na rzecz darczyńcy. Rażącą niewdzięcznością nie będą także takie działania, jak zawiedzione oczekiwania darczyńcy co do należytego zajmowania się przez obdarowanego przedmiotem darowizny i nieuzgodnione z darczyńcą akty wykonywania uprawnień właścicielskich wobec przedmiotu darowizny – jak na przykład wynajem otrzymanego mieszkania.
Jednym z przykładów rażącej niewdzięczności jest spowodowanie śmierci (http://darowizny.wieszjak.pl) darczyńcy przez obdarowanego. W takim wypadku uprawnienie do odwołania darowizny przechodzą na spadkobierców darczyńcy. Spadkobiercy są wówczas uprawnieni do złożenia oświadczenia o odwołaniu darowizny. Nie ma przy tym znaczenia, czy spadkobierca jest powołany do spadku na podstawie ustawy, czy jest spadkobiercą testamentowym. Należy pamiętać, iż odwołanie darowizny przez spadkobiercę nie może mieć miejsca, jeżeli rażąca niewdzięczność obdarowanego dotyczyła tego spadkobiercy. Musi ona dotyczyć tylko i wyłącznie osoby darczyńcy. Niewdzięczność wobec innych osób, nie jest podstawą do odwołania darowizny.
Samo odwołanie darowizny nie powoduje jednak powrotu prawa własności na rzecz darczyńcy. W przypadku sporu między obdarowanym i darczyńcą odnośnie tego, czy istniały podstawy do odwołania darowizny, kwestię tą ostatecznie rozstrzygnie sąd. Mając jednak na uwadze koszty związane z ewentualnym postępowaniem sądowym najlepszym rozwiązaniem wydaje się być ułożenie relacji (zazwyczaj rodzinnych) tak by zażegnać problem, który może wiele wszystkich kosztować.
Są jednak sytuacje, w których złożenie stosownego oświadczenia o odwołaniu darowizny, a następnie skierowaniu sprawy na drogę sądową to jedyne wyjście. Należy jednak wówczas pamiętać, iż darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego, a odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie – co oznacza, iż nie możemy tego uczynić podczas rozmowy ani poprzez e-mail, a jedynie poprzez własnoręczne podpisanie pisma zawierającego nasze oświadczenie o odwołaniu darowizny. Złożenie takiego oświadczenia powoduje jednak tylko zobowiązanie obdarowanego do zwrotnego przeniesienia własności, które następuje dopiero w momencie zawarcia przez strony aktu notarialnego w tym przedmiocie lub uprawomocnienia się orzeczenia Sądu stwierdzającego obowiązek zwrotu nieruchomości bądź innego dobra otrzymanego w ramach darowizny. Odwołanie darowizny nie wpływa (http://www.pit.pl/podatek_od_darowizny_darowizna_podatki_w_praktyce_4420 php) .podatek od darowizny i nawet po skutecznym jej odwołaniu nie spowoduje powstania nadpłaty.
Powrotne przeniesienie własności w związku z odwołaniem darowizny lub jej rozwiązaniem nie powoduje z kolei powstania po raz kolejny obowiązku zapłaty podatku od darowizny z tytułu nowej transakcji. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny następuje stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogacaniu, co oznacza, iż obdarowanemu przysługuje roszczenie o zwrot nakładów poczynionych na darowaną nieruchomość, o ile nie znalazły one pokrycia w pożytku, który z nich osiągnął. Należy w tym miejscu pamiętać, iż od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie darowizny, obdarowany powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu przedmiotu darowizny i czynione przez niego po tym czasie nakłady mogą zostać zakwestionowane.
Kolejną kwestią jest niedostatek darczyńcy po dokonaniu darowizny, który powoduje, że obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy (http://www.pit.pl/wartosc-darowizny—darowizna—podatki-w-praktyce-12706/) wartość wzbogacenia. Zwrot wartości wzbogacenia lub świadczenie wzajemne na rzecz pozostającego w niedostatku nie wpływa na (http://www.pit.pl/podatek_od_darowizny_darowizna_podatki_w_praktyce_4420.php) podatek od darowizny, w szczególności zapłacony podatek nie zostaje uznany za nadpłatę.
